Numer 2/2015
Drugi numer półrocznika dla roku 2015 został podzielony na dwie części: anglo- języczną i polskojęzyczną. Część angloję- zyczną otwiera artykuł Magdaleny Popowskiej i Patrycji Nalepy zatytułowany Lean startup as a new way of managing technol- ogy ventures on the example of Wlcome app. W tekście Autorki podjęły temat metody lean startup jako sposobu na wyelimino- wanie niektórych z niepewności zakładania firm związanych z nowymi technologiami. Analiza zalet tej metody przeprowadzona jest na przykładzie Wlcome app.
Tekst Aki Harima, Motivation of Japanese Descending Diaspora Entrepreneurs, poświęcony jest motywacjom japońskich przedsiębiorców funkcjonujących na sześciu wschodzących rynkach. Wyniki parte są na badaniu przeprowadzonego przez Autorkę według zasad Teorii Ugruntowanej.
Rafael González i Christopher Stehr The effects of international study tours in the decision of students to go to work abroad – the example of the GGS’ IST to Turkey and Russia piszą o wpływie zagranicznych wymian studenckich na motywację do podjęcia pracy za granicą. W tekście przed- stawione są badania na studentach the Ger- man Graduate School of Management and Law in Heilbronn, którzy wizytiwali Rosję i Turcję.
Kolejny tekst The Practices of Mico- Innovation in Chinese Enterprises: Traits, Types and Affecting Factors, stworzony przez czterech Autorów Qing Zhou, Wei Yang, Xiangyuan Ma i Gang Fang, poświęcony jest mikroinnowacyjom wprowadzanym przez chińskie firmy. Autorzy analizują rodzaje mikroinnowacji oraz ich wpływ na przedsiębiosrtwa przy uwzględnieniu zaso- bów wewnętrznych firm.
Krzysztof Goś jest Autorem tekstu: The key advantages and disadvantages of matrix organizational structures, w którym dokonany jest przegląd literatury dotyczący zalet i wad macierzowej struktury organizacyjnej. Autor wnikliwie analizuje dotychczasowe osiągnięcia badaczy
Tekst Investigating the Framework for Examining the Factor Influencing on Voca- tional Education and Training (VET) as the Crucial Factor of Self-employment and Entrepreneurship Development, którego Autorem jest Muhammad Kamran, dotyczy metody szkolenia zawodowego, które podnosić ma umiejętności przedsiębiorcze uczestników oraz zwiększać ich chęć do bycia samozatrudnionym. Autorka analizuje poszczególne cechy treningu i ich wpływu na postawę przedsiębiorczą.
Lizabeth Martínez i Jaime Muñoz są Autorami tekstu Priority Criteria and Alternatives for University Business Incubators in the Entrepreneurial Process in Mexico, w którym wykorzystując teorię rozwoju gospodarczego wg. Schumpetera analizują kluczowe czynniki dla procesu innowacji w przedsiębiorczości.
Część polskojęzyczną otwiera artykuł Arkadiusza Świadka i Barbary Czernia- chowicz pt. Odbiorcy w kształtowaniu inno- wacyjności polskiego systemu przemysłowego, opisujący badanie na próbie przedsię- biorstw przemysłowych w Polsce na bazie, którego wyciągają wnioski dotyczące moż- liwości prowadzenia przyszłej polityki inno- wacyjnej przez państwo polskie.
Marzena Starnawska w artykule pt. Analiza dobrych praktyk ekonomii społecznej w Polsce – o zasobach i ich pozyskiwa- niu w przedsiębiorczości społecznej analizuje dobre praktyki przedsiębiorstw społecznych pod kątem posiadanych przez nie zasobów. Dane dotyczące firm zostały pobrane z portalu zajmującego się tematyką przedsiębior- czości społecznej Atlas. W tekście anali- zowane są również sposoby pozyskiwania i wykorzystywania zasobów ze względu na profil przedsiębiorstwa.
Marek Gnusowski w swoim tekście pt. Przedsiębiorczość polskich prawników analizuje rynek usług prawnych w Polsce. Wska- zuje na nowy trend w tym obszarze polegający na coraz częstszym prowadzeniu własnych firm przez prawników. Autor opisuje niezbędne kompetencje, które są podstawą dla przedsiębiorczych działań prawników.
Kolejny tekst pt. Postawy przedsiębiorcze studentów wybranych uczelni Lubelszczyzny a rozwój przedsiębiorczości akademickiej autorstwa Moniki Jakubiak i Krystyny Buchty zwraca uwagę na potrzebę współpracy między nauką a biznesem, w czym pomocne ma być kształcenie studentów w tym kierunku. Autorki opracowały czynniki determinujące postawy przedsiębiorcze badanych przez siebie studentów.
Tomasz Zalega w tekście pt. Ekonomia ewolucyjna jako jeden z nurtów współczesnej ekonomii – zarys problematyki prezentuje jeden z popularnych obecnie nurtów. Autor analizuje charakterystyki owego nurtów oraz historii jego powstawania.
Ostatni artykuł należy do Marzeny Mieczkowskiej i Joanny Zioło. Tekst pt. Badanie zależności między stylem kierowania, a efektywnością pracy oraz samooceną pracownika jest opisem badania dotyczącego stylu kierowania przełożonego a preferencji pracownika w tym obszarze.
Numer zamyka recenzja książki autorstwa Jerzego Kisielnickiego pt. Zarządzanie i Informatyka, napisana przez prof. zw. dr. hab. Witolda Chmielarza.
Redakcja Pisma „Studia i Materiały”
Zawartość numeru
Bańka dot-com z lat dziewięćdziesiątych uświadomiła przedsiębiorcom z branży technologicznej, że nawet doskonałe pomysły realizowane przez niesamowite zespoły nie są wystarczające, aby zapewnić sukces startującej firmie. Największe ryzyko dla start-upów stanowią liczne niewiadome, ich rynek i klienci nie są znane, a ich model biznesowy nie jest jeszcze potwierdzony. Sukces takiego przedsięwzięcia wymaga rygorystycznego procesu, który pozwoli na potwierdzenie różnych założeń pomysłu na biznes. Metoda Lean Startup, wprowadzona przez E. Riesa, daje szansę na wyeliminowanie niektórych z niepewności, a zatem na zmniej- szenie ryzyka związanego z rozpoczęciem nowej działalności gospodarczej. Mimo że nie jest to metoda prosta, jako że wymaga ona minimalnej wiedzy z zarządzania i pewnych umiejętności analitycznych, stała się ona wysoce zalecanym narzędziem.
Bańka dot-com z lat dziewięćdziesiątych uświadomiła przedsiębiorcom z branży technologic- znej, że nawet doskonałe pomysły realizowane przez niesamowite zespoły nie są wystarczające, aby zapewnić sukces startującej firmie. Największe ryzyko dla startupów stanowią liczne niewiadome, ich rynek i klienci nie są znane, a ich model biznesowy nie jest jeszcze potwi- erdzony. Sukces takiego przedsięwzięcia wymaga rygorystycznego procesu, który pozwoli na potwierdzenie różnych założeń pomysłu na biznes. Metoda Lean Startup, wprowadzona przez E. Riesa, daje szansę na wyeliminowanie niektórych z niepewności, a zatem na zmniejszenie ryzyka związanego z rozpoczęciem nowej działalności gospodarczej. Mimo że nie jest to metoda prosta, jako że wymaga ona minimalnej wiedzy z zarządzania i pewnych umiejętności analitycznych, stała się ona wysoce zalecanym narzędziem.
W artykule zaprezentowano motywację przedsiębiorczą członków diaspory japońskiej prowa- dzących działalność gospodarczą w krajach wschodzących. Pomimo że odgrywają oni coraz ważniejszą rolę we współczesnej transnarodowej gospodarce (Newland i Tanaka, 2010), badacze dotychczas głównie koncentrowali się na przedsiębiorcach pochodzących z krajów rozwijają- cych się i migrujących do krajów bardziej rozwiniętych. Niemniej jednak także przedsiębiorcy pochodzący z krajów rozwiniętych zakładają przedsiębiorstwa w krajach wschodzących. Osoby te były z reguły pomijane w dotychczasowych badaniach, chociaż zakłada się, że ich działania przedsiębiorcze mają pozytywny wpływ na gospodarkę lokalną. Wnoszą one bowiem do krajów wschodzących wiedzę, zasoby i informacje z krajów rozwiniętych. Przede wszystkim stosunkowo sprzeczne z intuicją wydawać się może to, że przenoszą się ze środowisk bardziej bezpiecznych w miejsca o warunkach najwyraźniej mniej atrakcyjnych. Wiedza o czynnikach skłaniających je do podejmowania działań przedsiębiorczych jest nadal niewielka. W artykule po raz pierwszy przedstawiono bardzo złożone czynniki motywacyjne na podstawie wielu studiów przypadku przeprowadzonych wśród przedsiębiorców japońskich w krajach wschodzących. Główne pytanie badawcze brzmi: co skłania członków diaspory japońskiej do podjęcia działań przedsiębior- czych w krajach wschodzących? Wybraną metodą jest teoria ugruntowana (Charmaz, 2014), zgodnie z którą dokonano opisowej analizy i kodowania danych empirycznych. W końcowej części artykułu, opierając się na badaniu empirycznym, określono sześć głównych czynników motywacyjnych.
Większość dotychczasowych badań dotyczących międzynarodowych wizyt studyjnych koncen- truje się na możliwościach kształcenia i międzykulturowych aspektach uczestnictwa w tego rodzaju programach mobilności. Zasób literatury traktującej o związku między udziałem w nich a ewentualną motywacją studentów do podjęcia pracy za granicą nie jest jednak obszerny. Przedstawione w artykule badania dowodzą, że w warunkach globalizacji z takich wyjazdów może wynikać wiele korzyści, gdyż coraz więcej przedsiębiorstw usiłuje, czasem bez powodzenia, pozyskać odpowiednich pracowników na odpowiednie stanowiska. Uczestnictwo w programie studyjnym może nie tylko pomóc w przygotowaniu przyszłego globalnego mene- dżera, lecz również skłonić go do przyjęcia wysokiego stanowiska za granicą.
Mikroinnowacje, jako rodzaj innowacyjnego sposobu myślenia i proces innowacyjny, można podzielić na mikroinnowacje ciągłe, imitacyjne i niezależne. Podział ten oparty jest na wymia- rach innowacyjności, zakłóceń rynku i powtarzalności w dziedzinie innowacji. Na podstawie badań teoretycznych i empirycznych w artykule dokonano analizy wpływu głównych determi- nant mikroinnowacji na kształtowanie ich typów. Determinanty te, do których należą zasoby produktywne, zasoby zarządcze i ograniczenia zewnętrzne, wywierają bardziej znaczący wpływ na mikroinnowacje imitacyjne, a jednocześnie wykazują mniejszą korelację z mikroinnowa- cjami niezależnymi i ciągłymi. Wdrażając mikroinnowacje, przedsiębiorstwa powinny wybrać odpowiedni typ lub odpowiednie kombinacje różnych typów mikroinnowacji na podstawie kompleksowej analizy wewnętrznych zasobów produktywnych, zasobów zarządczych oraz ograniczeń zewnętrznych.
W artykule zaprezentowano wyniki przeglądu literatury dotyczącej kluczowych zalet oraz ograniczeń koncepcji macierzowych struktur organizacyjnych. Po krótkim wprowadzeniu do dziedziny zidentyfikowano w nim i omówiono osiem kluczowych cech organizacji macierzowych. Przeprowadzona analiza publikacji wykazała, że trzy ze wspomnianych cech są przeważnie postrzegane jako zalety organizacji macierzowych, jedna jako ich ograniczenie, zaś pozostałe cztery budzą kontrowersje wśród teoretyków co do ich pozytywnego bądź negatywnego charakteru. Owe kontrowersyjne cechy wskazano jako proponowany obszar do dalszych badań.
Głównym celem artykułu jest analiza dotychczasowych prac naukowych poświęconych sku- teczności kształcenia i szkolenia zawodowego. Kształcenie i szkolenie zawodowe pozwala na zwiększenie potencjału jednostek i umożliwia dywersyfikację decyzji, prowadząc do rozwoju samozatrudnienia i przedsiębiorczości. Większość osób kształcących się zawodowo wnosi wkład w programy przedsiębiorczości na pewnym etapie swojego kształcenia. W artykule badacz zaprezentował wpływ weryfikacji programu nauczania i kształcenia zawodowego w zakresie przedsiębiorczości, szkolenia w zależności od potrzeb, wzajemnych powiązań z prze- mysłem, umiejętności przystosowania zawodowego, ocen i egzaminów, zasobów fizycznych i doboru uczestników szkolenia na skuteczność kształcenia i szkolenia zawodowego. Struktury zawodowej rynku pracy i jego instytucji dotyczy teoria kapitału ludzkiego, kładąca nacisk na możliwość podwyższenia wydajności indywidualnej i organizacyjnej poprzez kształcenie i szkolenie (Becker 1962). Większość badaczy wiąże kształcenie i szkolenie zawodowe z tą właśnie teorią. W celu zwiększenia skuteczności tego rodzaju kształcenia, uznawanego za istotny czynnik rozwoju w każdym kraju, należy zatem przeprowadzić analizę dotychczasowych prac naukowych w tym zakresie.
Według teorii rozwoju gospodarczego Schumpetera proces innowacyjny jest czynnikiem o kluczowym znaczeniu dla przedsiębiorczości. Nie wszyscy przedsiębiorcy dokonują jednak innowacji i nie wszystkie innowacje warunkują przedsiębiorczość. Akademickie inkubatory przedsiębiorczości (AIP) zostały uznane za główny czynnik procesu przedsiębiorczego, w ramach którego – jeśli dojdzie do innowacji – otwierają się szerokie perspektywy sukcesu gospodarczego. Obecnie na świecie AIP są zaliczane do kategorii podmiotów wyznaczających kierunki w procesie przedsiębiorczym. Jednym z ich celów jest tworzenie przedsiębiorstw, które ostatecznie mogą utrwalić swoją pozycję na rynku. Artykuł ma na celu określenie za pomocą metody AHP hierarchii kryteriów wydajności AIP z wykorzystaniem wymienionych w literaturze różnych poziomów wpływu. Są to: a) działania gospodarcze, b) narodowy plan rozwoju oraz c) działania naukowe. Kryteria te wiążą się z czterema charakterystycznymi funkcjami AIP: i) dostarczanie środków produkcji, ii) rozwijanie kultury przedsiębiorczości, iii) nawiązywanie kontaktów z rynkiem w celu utworzenia bazy przyszłych przedsiębiorstw oraz iv) wywoływanie „efektu przyciągania”. Hipoteza postawiona w artykule głosi, że klasyfikacja AIP nie tylko umożliwia określenie ich głównych cech, lecz również wskazuje normatywne zastosowanie kryteriów i alternatywnych sposobów osiągnięcia wydajności w celu tworzenia i wspierania rozwoju solidnych i stabilnych przedsiębiorstw niezależnie od cech uczelni sponsorującej. Weryfikacji tej hipotezy dokonano na bazie analizy trzech najważniejszych meksykańskich AIP. Wyniki wskazują, że chociaż badane AIP stanowią specyficzny rodzaj inkubatorów przedsiębiorczości, różnią się pod względem stosowanych kryteriów i alternatyw- nych sposobów osiągania wydajności.
Polska należy do krajów doganiających z luką technologiczną szacowaną na kilkadziesiąt lat. Według danych GUS w przedsiębiorstwach przemysłowych zarysowuje się tendencja do przewagi wdrożeń nowych procesów technologicznych nad produktami, co świadczy o spe- cyfice preferencji krajowych podmiotów. Jednocześnie jest to kierunek odmienny, do tego, co obserwujemy w bardziej rozwiniętych krajach. W środowisku osób odpowiedzialnych za politykę krajową i samorządową padają sugestie czy wręcz zarzuty, że powinniśmy zmierzać do oferowania rozwiązań będących właśnie rozwiązaniami krańcowymi w łańcuchu dostaw, a nie pośrednimi, które są mało rozwojowe dla przedsiębiorstw. Powstaje zatem pytanie, czy w krajowym systemie gospodarowania, na tym etapie rozwoju Polski, aktywność innowacyjna jest wyższa w przedsiębiorstwach, które oferują swoje rozwiązania użytkownikowi finalnemu – detalicznemu, czy może w tych, które funkcjonują jedynie jako pośrednik, często w mię- dzynarodowym łańcuchu dostaw, będąc tylko ogniwem w skomplikowanych zależnościach produkcyjno-logistycznych. W konsekwencji – czy krajowa polityka innowacyjna powinna w dalszym ciągu wspierać tworzenie i przepływ technologii do przedsiębiorstw, które są pod- dostawcami nowych rozwiązań w łańcuchu dostaw, czy powinna być ukierunkowana na te tworzące gotowe rozwiązania dla krańcowego użytkownika. Warto zwrócić uwagę, że wnioski płynące z międzynarodowych badań wprost nakłaniają do tworzenia instrumentów polityki innowacyjnej optymalnych w relacji do poziomu rozwoju technologicznego, czyli jego dystansu (odległości) do zjawisk obserwowanych u przywódców postępu światowego ze względu na zróżnicowane zdolności absorpcyjne.
Próba badawcza obejmuje 5209 przedsiębiorstw przemysłowych w Polsce. Zastosowana metodyka bazuje na rachunku prawdopodobieństwa, a dokładnie modelowaniu typu probit (modele jednoczynnikowe) i logit (modele wieloczynnikowe).
Przedsiębiorczość społeczna powstaje w okolicznościach braku zasobów w różnych obszarach życia społeczno-gospodarczego. Celem autorki jest identyfikacja i analiza zasobów oraz spo- sobów związanych z mobilizacją tychże zasobów, w przedsięwzięciach ekonomii społecznej. Zostały one przedstawione jako przykłady „dobrych praktyk” na polskim portalu wiedzy o przedsiębiorczości społecznej. Autorka wykorzystuje profile 25 przypadków takich dobrych praktyk i poddaje analizie zawarte w nich treści. Dokonując dekonstrukcji tychże profili, identyfikuje kategorie przedsięwzięć społecznych oraz cechy charakterystyczne pozyskiwanych zasobów.
Polski rynek usług prawnych ulega w ostatnich latach znaczącym przekształceniom. Można zauważyć zmianę charakteru i sposobu wykonywania zawodów adwokata i radcy prawnego. Prawnicy są coraz powszechniej uważani za przedsiębiorców i traktowani jak komercyjni usługodawcy, a nie jak profesjonaliści, realizujący określoną misję zawodową. W tym kon- tekście oczekuje się od nich nie tylko wiedzy, doświadczenia i umiejętności zawodowych, ale również zdolności prowadzenia przedsiębiorstwa i konkurowania na rynku. W artykule przedsiębiorczość ujęta zostanie przez pryzmat teorii kompetencji, a co za tym idzie – zostanie wskazany zbiór cech i umiejętności stanowiących formę przedsiębiorczych działań prawników.
Postępująca globalizacja, zmiany społeczne i technologiczne implikują konieczność współpracy nauki z biznesem. Aktualnie szkoły wyższe nie realizują tylko dotychczasowych zadań związa- nymi z rozwojem jednostek i zdobywaniem przez nie wiedzy. Stają się coraz częściej instytucjami ułatwiającymi przejście studentów z etapu nauki do pracy zawodowej. W szczególności wzrastać powinno zaangażowanie uczelni w kształcenie i wspieranie postaw przedsiębiorczych studentów. Ten element procesu kształcenia staje się bowiem coraz istotniejszy nie tylko z perspektywy rozwoju karier absolwentów, ale także innowacyjności poszczególnych regionów. W prezentowanym opracowaniu podjęta została problematyka przedsiębiorczości akademickiej, mie- rzonej aktywnością studentów w podejmowaniu działalności gospodarczej. Celem autorek była identyfikacja czynników determinujących postawy przedsiębiorcze badanych studentów. Materiał empiryczny uzyskano za pomocą metody sondażu diagnostycznego z techniką ankiety przeprowadzonej wśród 390 studentów drugiego stopnia kształcenia w publicznych szkołach wyższych Lubelszczyzny, realizujących kształcenie w obszarach inteligentnych specjalizacji.
Ekonomia ewolucyjna zaliczana jest do ekonomii heterodoksyjnej, której obszar zaintereso- wań koncentruje się na zagadnieniach związanych ze zmianami zachodzącymi w systemie ekonomicznym oraz ich przesłankami i konsekwencjami. Współczesna ekonomia ewolucyjna, akceptując, że rzeczywistość jest dynamiczna, skupia się na badaniu tego, w jaki sposób ewo- luuje gospodarka, szukając źródeł i mechanizmów dynamiki. W tych stwierdzeniach można zawrzeć podstawowy wyróżnik ontologiczny i metodologiczny ekonomii ewolucyjnej.
Celem artykułu jest zdefiniowanie ekonomii ewolucyjnej, a także przedstawienie jej historycznych korzeni, współczesnych poglądów oraz perspektywy rozwoju. Zagadnienia przedstawione w opracowaniu nie opisują całego jej spektrum, a jedynie wybrane elementy. Artykuł ma charakter teoretyczny i składa się z pięciu części. W pierwszej części tekstu skupiono się na wyjaśnieniu pojęcia i kluczowych założeń ewolucjonizmu w naukach społecznych. W dalszej części artykułu omówiono istotę ekonomii ewolucyjnej, a także przedstawiono jej korzenie. Z uwagi na wymogi objętościowe czasopisma skoncentrowano się wyłącznie na prezentacji poglądów najważniejszych przedstawicieli tej dyscypliny naukowej. W końcowej części artykułu, w sposób syntetyczny, przybliżono najważniejsze słabości ekonomii ewolucyjnej oraz perspektywy jej rozwoju.
Przedmiotem niniejszego artykułu jest problem dopasowania stylów kierowania przełożonego do preferencji pracownika i jego konsekwencje (wpływ na efektywność).
W przeprowadzonym badaniu wzięło udział 80 osób pracujących (w wybranych 2 branżach) na podstawie umowy prowizyjnej, których wynagrodzenie roczne brutto (określone samoopisem) obiektywnie informowało o efektywności pracy. Badani wypełniali w formie zdalnej Kwestionariusz Stylów Kierowania Herseya-Blancharda w odniesieniu do swojego aktual- nego przełożonego i w odniesieniu do ideału (wykazując, jak chcieliby – w zdefiniowanych sytuacjach – żeby zachowywał się ich przełożony). Porównanie tych dwóch stylów pozwoliło wyznaczyć miarę dopasowania stylu do preferencji. Ponadto, w tej samej konwencji online, badani wypełniali Wielowymiarowy Kwestionariusz Samooceny MSEI, który miał pomóc określić, czy pewne składowe samooceny determinują preferencje przywódcze i na jakiej zasadzie (podobieństwa/komplementarności). Ponadto, w trakcie badania, postanowiono sprawdzić wpływ na ocenę aktualnego stylu kierowania oraz czy istnieje związek z efektyw- nością.
Wyniki badań pokazały, że pomiędzy grupami pracowników preferującymi różne style idealne właściwie brak jest różnic w samoocenie wyrażonej kolejnymi skalami kwestionariusza. Na poziomie istotności statystycznej wykazano jednak, że najwyższa efektywność charakteryzuje pracowników, dla których styl idealny jest tożsamy ze stylem aktualnym. Co więcej, wykazano, iż wysoka samoocena koreluje z bliższymi ideałom, ocenami aktualnych stylów kierowania i na skali zdolności przywódczych dodatnio wiąże się z wynagrodzeniem. Uzyskane dane pozwalają na przewidywanie oceny aktualnego stylu kierowania (na podstawie profilu samooceny) przez jednostkę, odniesienia jej do preferencji i w kontekście dopasowania(braku dopasowania) – przewidywanie efektywności pracownika. Otwierają one także szerokie pole do dalszej eksploracji naukowej, mającej na celu określenie determinantu percepcji stylu idealnego, a tym samym zmiennych wpływających na dopasowanie. Wnioski z badań mogą wspomóc proces zarządzania ludźmi w firmach, w kierunku zwiększenia efektywności działania tych organizacji.